Kruiden gebruiken?
Zet maar een thee, dat is altijd goed.
Als je mijn videoserie gezien hebt of mijn nieuwsbrieven volgt, weet je dat ik het niet eens ben met deze uitspraak. Als je dat niet weet, lees dan snel deze korte tekst over de oplosbaarheid van plantenstoffen. Ik vertel daarin dat de plantenbereiding die je kiest bepaalt welke culinaire, medicinale of cosmetische inhoudsstoffen je uit de plant haalt. Je maakt dus niet zomaar een plantenbereiding, maar je kiest een specifieke plant met specifieke inhoudsstoffen die je op een specifieke manier verwerkt tot een specifiek product dat een specifieke werking heeft. Kruidenverwerkers doen dus niet zomaar wat. Er zit een logica achter het gebruik van plantenstoffen.
Simpel gezegd bestaan er grofweg twee brede categorieën als je het hebt over oplosbaarheid van plantenstoffen: wateroplosbare stoffen en vetoplosbare stoffen. Als je een waterbereiding – zoals een kruidenthee – maakt, lossen wateroplosbare stoffen uit de plant op. Als je een kruidenolie maakt – dus een vetbereiding – dan lossen de vetoplosbare stoffen op. Een mooie illustratie daarvan zijn vitamines. Zoals de naam het zelf aangeeft, kunnen de wateroplosbare vitamines (B en C) oplossen in water. De vetoplosbare vitamines (A, D, E en K) lossen op in vet. Met een kruidenthee kan je dus B en C vitamines extraheren, maar niet A, D, E en K. Brandnetelthee drinken omdat de plant zo rijk is aan vitamines A en K, heeft dus weinig zin…
Net zoals ik het niet eens ben met de uitspraak “zet maar een thee, dat is altijd goed”, ben ik het ook niet eens met de uitspraak “gebruik maar wodka om tinctuur te maken, dat is altijd goed”. Een tinctuur is een alcoholbereiding, die zowel water- als vetoplosbare stoffen uit planten kan extraheren. Kortom, ideaal om werkzame medicinale bereidingen te maken. Alleen… het is het ALCOHOLPERCENTAGE dat bepaalt welke INHOUDSSTOFFEN uit de plant precies opgelost worden.
Aangezien wodka en andere sterke dranken doorgaans een alcoholpercentage hebben van rond de 40%, is het ideaal om plantenstoffen te extraheren die oplossen bij dit percentage. Helaas zijn er veel plantenstoffen waarvoor 40% niet het ideale percentage is. Sommige stoffen doen het beter bij 25% of juist bij 80% alcohol. In dat geval is wodka niet de juiste keuze. Je kiest dan beter voor pure ethanol (96%) die je verdunt tot het percentage dat de stoffen uit jouw gekozen plant het best oplost.
Nu ik het toch over alcoholbereidingen heb, wil ik een mythe uit de wereld helpen. Ik hoor wel eens dat harde plantendelen – zoals wortels of bast – in een hoog alcoholpercentage geëxtraheerd moeten worden en dat je zachtere plantendelen in een lager alcoholpercentage kan laten trekken. Dit klopt niet. Je kiest het alcoholpercentage op basis van de inhoudsstoffen die je uit de plant wilt halen, en dus niet op basis van de hardheid van het plantendeel.
De HARDHEID of taaiheid van het plantendeel bepaalt de DUUR van de extractieperiode, dus HOE LANG je het moet laten trekken vóór de plantendelen hun inhoudsstoffen aan het alcoholmengsel afgeven. Hardere plantendelen laten immers minder gemakkelijk hun inhoudsstoffen los. Daarom laat je zachte plantendelen zoals fragiele bloemen of waterige bladeren meestal kort trekken (1-2 weken) en hebben hardere plantendelen een langere trektijd in de alcohol nodig (4-6 weken).
Kortom, de INHOUDSSTOFFEN uit de plant bepalen het ALCOHOLPERCENTAGE dat je gebruikt en de HARDHEID van het plantendeel bepaalt HOE LANG je de plantendelen in de alcohol laat trekken.
NB. Het "toeval" wil dat in hardere plantendelen vaak meer vetoplosbare stoffen zitten, waardoor een hoger alcoholpercentage aangewezen is, maar dat heeft dan niet met de hardheid van het plantendeel te maken, maar met de specifieke stoffen uit het plantendeel die je graag zou oplossen.
Meer weten?
Kennis over oplosbaarheid van plantenstoffen is cruciaal voor iedereen die met planten werkt of er interesse in heeft. Hoeveel rijker kan je als chefkok je gastronomisch repertoire maken als je weet hoe je de meest sublieme smaken en geuren aan planten kunt onttrekken? Hoeveel beter kan je als voedingskundige advies geven over de optimale manier om voedingsstoffen uit planten te halen? En wat een rijkdom aan mogelijkheden reikt het aan voor het maken van eigen culinaire, medicinale en cosmetische plantencreaties!
Wil je meer weten over het maken van effectieve plantenbereidingen, zoals infusies, decocten, hydrolaten, waterdestillaten, tincturen, glycerieten, azijntincturen, honingtincturen, pastilles, kruidencapsules, etc.? Wil je ECHT begrijpen HOE en WAAROM je bepaalde bereidingen maakt? Ben je op zoek naar ontbrekende puzzelstukjes en een grote dosis plant-aardige inspiratie?
Wees dan welkom in de cursus Making sense(s) of herbs!
Geef een reactie