Tamme Kastanje (Castanea sativa)
De herfst is nu echt begonnen. Tijd voor Tamme Kastanjes!
De Tamme Kastanje (Castanea sativa) is een interessante plant. Het is een loofboom uit de Napjesdragersfamilie (Fagaceae) die een hoogte kan bereiken van
25-35 meter. De boom is gemakkelijk herkenbaar aan de enkelvoudige, grof gezaagde, lancetvormige bladeren die glanzend donkergroen zijn aan de bovenzijde en aan de onderzijde iets lichter. De bloeiwijzen zijn aarvormig, eerst rechtopstaand en later hangend. Bovenaan staan de mannelijke stuifmeelbloemen en onderaan de vrouwelijke bloemen. Het zaad is een noot (=kastanje) die in een bolster zit met scherpe, groene stekels, je kunt ze vrijwel niet zonder handschoenen aanpakken. De kastanjes zelf hebben een "pluimpje". Let er wel op dat je alleen kastanjes raapt die er vol en rond uitzien. Platte, verschrompelde exemplaren zijn lege schillen of zijn van binnen aangevreten door wormen. De kastanjes zijn rijp in de herfst en kunnen geschild en gegeten worden.
De Paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) is daarentegen niet eetbaar. En wist je dat deze tot een andere plantenfamilie, namelijk de Zeepboomfamilie (Sapindaceae), behoort? De bolsters van de paardekastanje hebben een paar slappe stekels, maar je kunt je er niet of nauwelijks aan prikken. Paardekastanjes zijn helemaal rond, zonder pluimpje. Zorg dat je zeker weet dat je met een Tamme Kastanje te maken hebt, want van het eten van Paardenkastanjes kan je erg ziek worden.
De Tamme Kastanje bevat veel vitamine C en mineralen. De belangrijkste mineralen zijn koper en mangaan. Medicinaal worden vooral het blad en de bast ingezet. De plant heeft milde expectorerende eigenschappen, wat betekent dat het helpt bij het ophoesten van slijmen. Dit is met name te danken aan de aanwezige saponinen. Het wordt dus ingezet bij bronchitis en hoest. Toch zijn er andere planten die hier beter voor werken zoals Hyssop (Hyssopus officinalis), Eucalyptus (Eucalyptus globulus) of Griekse Alant (Inula helenium), om maar iets te noemen. Toediening kan als tinctuur of glyceriet. Ook tegen aambeien kan de plant worden ingezet. Daarnaast kan de noot van de Tamme Kastanje toegepast worden voor herstel na een zware ziekte. Door de vele mineralen, koolhydraten, vezels en vitaminen ben je snel weer op de been. Er zijn geen bijwerkingen bekend.
Culinair kan je lekkere gerechten maken met Tamme Kastanje. Het is trouwens een misvatting dat je er dik van wordt. De noot bevat vezels, gezonde onverzadigde vetzuren en complexe koolhydraten die veel energie geven en een lang gevoel van verzadiging, maar waar je niet dik van wordt. Je kunt ze na het rapen best een paar dagen laten liggen, omdat de noten tanninen bevatten die het spijsverteringsproces kunnen beïnvloeden. Je kunt ze koken en tot een mooie puree verwerken. Deze is supervoedzaam en heeft een heerlijk aardse ietwat zoete smaak, maar is ook heel zwaar. Een kleine portie volstaat om je uren gevuld te voelen. Helaas gaat door het koken een groot deel van de vitamine C verloren. De gekookte kastanjes kun je in zijn geheel in de diepvries bewaren, zodat je het hele jaar kunt genieten.
Ook in stoofpotjes en soepen is het een welkom, herfstig ingrediënt. Verder wordt het gepoft en als tussendoortje gegeten. Voor mij is dat puur jeugdsentiment, omdat dit in België (waar ik ben opgegroeid) veel op kermissen verkocht wordt. De lijst met culinaire mogelijkheden is eindeloos. Wat dacht je bijvoorbeeld van chocoladefudge met Kastanjes? Klinkt verrukkelijk, toch? Ten slotte wordt er van Kastanjes meel gemaakt waar je brood mee kunt bakken. Leuk om mee te experimenteren.
RECEPT: Kastanjesoep met eekhoorntjesbrood
De herfst is ook de perfecte tijd voor Kastanjesoep met eekhoorntjesbrood. Als je weinig van paddenstoelen weet, raad ik je aan het Eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) te kopen (je vindt ze als "Porcini" tussen de Italiaanse producten) of een andere paddenstoel te gebruiken. Pluk paddenstoelen alleen als je zeker weet dat je een eetbare hebt, want veel paddenstoelen zijn giftig. Zet je gezondheid niet op het spel!
Wat heb je nodig?
• 400 g Tamme Kastanjes
• 1 el roomboter (of kokosolie)
• 2 kleine uien
• 4 teentjes knoflook
• 3 tl verse tijm
• 250 g Eekhoorntjesbrood
• 1 l water of zelfgemaakte bouillon
• Keltisch zeezout en zwarte peper naar smaak
• 150 ml room (of kokosmelk)
• Optioneel: 100 g brie en een paar blaadjes salie
Aan de slag!
Verwarm de oven voor op 175°C. Snijd de Kastanjes kruiselings in aan de platte kant. Dit doe je om te voorkomen dat ze exploderen in de oven. Spreid ze uit over een bakplaat bekleed met bakpapier. Laat ze ongeveer een kwartier in de oven, waarbij je ze halverwege even omroert, zodat ze gelijkmatig geroosterd worden. Ze barsten open bij de snede en beginnen lekker te ruiken. Neem de Kastanjes uit de oven en laat ze afkoelen. Het afkoelen is belangrijk omdat de olie uit de Kastanjes door de warmte naar de oppervlakte komt. Tijdens het afkoelen wordt de olie weer geabsorbeerd, waardoor ze sappig blijven. Ze zijn afgekoeld ook makkelijker te pellen en ontvliezen (het harige velletje onder de bruine schil). Dat ontvliezen is soms een lastig karweitje, het hangt af van de individuele boom (genetisch bepaald) en in hoeverre de kastanjes geroosterd zijn. Als je een boom gevonden hebt waarbij de vliezen makkelijk van de kastanjes loskomen, moet je die plaats zeker onthouden! Voor deze soep is het trouwens niet nodig alle vliezen te verwijderen.
Verhit de roomboter in een soeppan en bak hierin het Eekhoorntjesbrood tot het zacht is. Schep de paddenstoelen uit de pan en zet ze even opzij. Fruit in dezelfde soeppan de uien in roomboter tot ze zacht zijn. Voeg knoflook, tijm en Kastanjes toe en laat kort meebakken. Houd eventueel een paar Kastanjes apart als topping. Schenk de bouillon of het water in de pan en laat koken tot de Kastanjes zacht zijn. Kruid met zout en peper. Mix de soep met de staafmixer tot je geen grote stukken meer hebt. Voeg het Eekhoorntjesbrood toe aan de soep en laat een paar minuten meekoken. Voeg de room toe en kruid verder af met peper en zout. Serveer in mooie kommen met een paar Kastanjes en eventueel blokjes brie en salieblaadjes. Smullen!
Vond je dit artikel leuk en/of nuttig en wil je op de hoogte gehouden worden als er nieuwe artikelen en recepten op deze website verschijnen? Schrijf je dan nu in voor mijn nieuwsbrief of like mijn Facebookpagina. Allebei mag natuurlijk ook!
Geef een reactie