Zelf tinctuur van Echinacea / Rode Zonnehoed maken?

**Rode Zonnehoed (Echinacea spp.)**

De Rode Zonnehoed behoort tot de familie van de Composieten (Asteraceae). Het geslacht Echinacea bestaat uit 9 soorten, waarvan er 3 medicinaal worden ingezet, namelijk Echinacea angustifolia, Echinacea pallida en Echinacea purpurea. Het zijn vaste planten die oorspronkelijk uit Noord-Amerika komen en tot 1,5 m hoog worden. Ze groeien uit een penwortel, behalve E. purpurea die uit een korte knol of wortelstok groeit. De bloemen bestaan uit stekelige, meestal donker gekleurde buisbloemen en lintbloemen die in kleur variëren van lichtroze tot dieppurper en zelfs geel (Echinacea paradoxa). De bloemen bloeien in de zomer.

Medicinale toepassingen van Echinacea

Echinacea-soorten worden medicinaal gebruikt. De gebruikte delen zijn de bloem en de wortel. Van de verschillende soorten bevat de Echinacea purpurea de grootste hoeveelheden interessante inhoudsstoffen. De plant wordt met name ingezet om het immuunsysteem te versterken en om griep, verkoudheid en infecties van de bovenste luchtwegen te behandelen en te voorkomen. Echinacea-soorten worden daarnaast toegepast bij andere infecties, in wondbehandeling en bij huidaandoeningen, zoals eczeem en psoriasis. Bovendien zijn Echinacea-soorten effectief tegen virale infecties, zoals Herpes simplex virus.

Naast de immunostimulerende kwaliteiten wijst onderzoek steeds meer in de richting van een effect van Echinacea-soorten op het endocannabinoïde systeem, een lichaamssysteem dat een belangrijke immunologische rol speelt. De alkamiden in de plant vertonen immers een structurele gelijkenis met anandamide, een lichaamseigen stof die een belangrijke rol speelt in het endocannabinoïde systeem. De alkamiden kunnen zich binden aan endocannabinoïde receptoren, waardoor ze werken als immunomodulerende stoffen (stoffen die het immuunsysteem reguleren). Er wordt nog steeds veelbelovend onderzoek uitgevoerd naar deze eigenschap van de plant.

Werkzaamheid van Rode Zonnehoed: fabel of feit?

Tegenwoordig zijn extracten van diverse Echinacea-soorten over de hele wereld populair. Ze behoren tot de meest verkochte medicinale kruidenproducten. Er bestaan echter twee grote problemen.

Ten eerste is veel onderzoek naar de effectiviteit van de plant slecht uitgevoerd. Daardoor bestaan er tegenstrijdige resultaten en is de manier waarop het kruid werkt eigenlijk nog grotendeels onbekend. Veel tegenstrijdigheden lijken veroorzaakt te worden door het gebruik van verschillende extractiemethoden en verschillen in oplosmiddelen, gebruikte plantendelen (wortel versus bloem), de manier waarop de plantendelen gebruikt worden (vers versus gedroogd) en zelfs de gebruikte Echinacea-soort. De onderzochte extracten verschillen daardoor enorm in chemische profiel. Daarnaast is er veel onderzoek gedaan naar complexmiddelen, zodat niet duidelijk is of het effect van het middel te danken is aan de gebruike Echinacea-soorten of aan andere plantensoorten in het middel. Bovendien worden er in klinische onderzoeken uiteenlopende doseringen gebruikt, die soms te laag zijn om effectief te zijn (volgens de fytotherapie). Ten slotte is veel onderzoek uitgevoerd door fabrikanten van verkochte middelen, dus is het de vraag hoe betrouwbaar de resultaten zijn.

Ten tweede blijkt uit onderzoek dat de informatie die bij commerciële kruidenproducten verstrekt wordt, vaak niet klopt. Uit onderzoek kwam naar voor dat het vaak onduidelijk is welke Echinacea-soort of welk plantendeel in de producten gebruikt wordt. Soms zat er zelfs een andere plantensoort in het product dan op het label aangegeven stond. Ook de geclaimde hoeveelheid van bepaalde inhoudsstoffen bleek vaak niet te kloppen. Sommige producten bevatten heel geconcentreerde hoeveelheden, terwijl de hoeveelheden in andere producten haast onmeetbare klein waren. Er bleken daarnaast grote verschillen te bestaan tussen vergelijkbare producten van verschillende fabrikanten. Wees daarom kritisch of maak het zelf (zie hieronder!).

Meer informatie over Echinacea?

Ook tijdens de cursus Making sense(s) of herbs wordt aandacht besteed aan de Rode Zonnehoed. Zo bevat de cursus 30 "plantportretten", waarin onder andere aandacht geschonken wordt aan de inhoudsstoffen van de plant, de werkingsgebieden en aan de bereiding van recepten met Echinacea zoals een tinctuur, decoct, glyceriet en een oliemaceraat. Naast aandoeningen waarvoor deze plant wordt toegepast, wordt er uiteraard ook aandacht besteed aan de contra-indicaties en mogelijke bijwerkingen. Een plantportret is een beknopt naslagwerk waarin je, met de rest van de informatie uit de cursus, steeds meer diepte zult ontdekken. Ben je geïnteresseerd in planten en hun medicinale, culinaire en cosmetische toepassingen? Dan is deze cursus precies wat je zoekt! Je kunt de cursus volgens als online zelfstudie in een online leeromgeving van Coursepath, als online cursus in groepsverband met vraag- en antwoordsessies, of als cursus met vier praktijkdagen. Vraag meteen de brochure aan!

Griepcocktail met vlier, duindoorn en rode zonnehoed

Deze cocktail is niet alleen bijzonder lekker, maar werkt verlichtend bij griep en verkoudheid. Je kunt het ook voor kinderen inzetten, maar geef ze dan een klein glaasje. Proost! Op je gezondheid!

Wat heb je nodig voor ongeveer 6 glazen?

200 ml sap van vlierbes
100 ml sap van duindoornbes
700 ml water
2-3 cm verse gember
2 el gedroogde Rode Zonnehoed (Echinacea spp.)
2 el rasp van sinaasappelschil
1-2 el citroengras
Optioneel: (kokosbloesem)suiker, honing of een andere zoetstof

Aan de slag!

Maak (of koop) sap van vlierbes en duindoornbes. Snijd de gember in stukjes en rasp de sinaasappelschil. Kook de gember en sinaasappel samen met de rode zonnehoed 5-10 minuten in 700 ml water. Giet vervolgens het gekookte water met de kruiden over het citroengras heen en laat helemaal afkoelen. Zeef de plantendelen uit het water. Je zal ongeveer 500 ml kruidenwater overhouden. Voeg dit toe aan de sappen en voeg naar smaak een zoetstof toe, zoals suiker, honing of agavesiroop. Schenk in mooie glazen en drink je griep weg!

Deze cocktail kan je een paar dagen bewaren in de koelkast. Als je het langer wil bewaren, kan je suiker of honing toevoegen en er een siroop van maken. Suiker werkt conserverend.

Meer weten over Vlier? Kijk dan hier!

Tinctuur van rode zonnehoed / Echinaceatinctuur

Deze Echinaceatinctuur kan je inzetten bij de behandeling van virale en bacteriële infecties en bij een verzwakte weerstand. Het helpt vooral bij infecties van de luchtwegen, zoals verkoudheid, griep, amandelontsteking en bijholteontsteking. Een goede dosering is 1 ml 3 keer per dag. Je kunt het ook de hele winter doornemen, maar las wel af en toe een stopweek in. Als je de tinctuur wilt inzetten voor acute behandeling – zoals de beginfase van griep of verkoudheid – begin dan de dag met 2 ml en daarna om de 2 uur 1 ml, met een maximum van 10 ml per dag.

Wat heb je nodig?

30 ml ethanol (alcohol van 96%)
20 ml water
1 el wortel en bloem van Rode Zonnehoed (Echinacea purpurea)

Aan de slag!

Je kunt voor het maken van de tinctuur gebruik maken van de wortel en/of bloem van Rode Zonnehoed. Je kunt verse of gedroogde plantendelen gebruiken, maar de verse hebben een hoger gehalte aan alkamiden (één van de interessante werkzame stoffen). Je snijdt de plantendelen in kleine stukken en doet ze in een afsluitbaar weckpotje. Om de tinctuur te maken, gebruik je als extractiemiddel ethanol (= voor consumptie geschikte alcohol) van 55-65%. Dit bereik je door pure ethanol te verdunnen met water (in dit geval 30 ml ethanol verdunnen met 20 ml water). Dit voeg je bij de plantendelen in het potje. Je laat de plantendelen ongeveer een maand in de tinctuur trekken. Vervolgens zeef je de plantendelen eruit en bewaar je de tinctuur in een donker en goed afsluitbaar (druppel)flesje. Deze tinctuur is ongeveer 5 jaar houdbaar.

Waarschuwingen!

Let op bij allergieën voor leden van de Composietenfamilie.
Gebruik de tinctuur niet in het geval van kanker, nierziekten en auto-immuunaandoeningen.
Echinacea-soorten hebben een duidelijk effect op de leverfunctie. Daardoor kan er interactie optreden met reguliere medicijnen die in de lever worden omgezet, zoals anesthetica, antibiotica, antidepressiva, antihistaminen, bètablokkers, bepaalde chemotherapeutica, etc.
Echinacea-soorten zouden van invloed kunnen zijn op de snelheid waarmee het lichaam cafeïne afbreekt, waardoor de werking van cafeïne versterkt wordt. Dit zou kunnen leiden tot rusteloosheid, hoofdpijn en een versnelde hartslag.

Deel dit op