Goudsbloem- of calendulazalf

Goudsbloem (Calendula officinalis)

Tuingoudsbloem (Calendula officinalis) of Calendula is een plant uit de Composietenfamilie (Asteraceae). Goudsbloem komt oorspronkelijk waarschijnlijk uit het Middellandse Zeegebied, maar de Tuingoudsbloem is een gecultiveerde variëteit die een aparte soort is geworden. In de volksmond noemen we deze plant vaak Goudsbloem. De plant bloeit rijkelijk van het voorjaar (juni) tot de eerste nachtvorst, met grote vaalgele tot roodoranje bloemen (4-7 cm doorsnede), en wordt al eeuwenlang gebruikt als tuinplant. Goudsbloem is een eenjarige plant die groeit op vrijwel alle bodems, mits ze niet te nat zijn. De gekromde zaden kiemen snel, dus je kunt elk jaar in april of mei een paar plantjes opkweken in een potje, of ter plekke direct in je tuin zaaien. Veel soorten vlinders gebruiken de Goudsbloem als waardplant. Dat betekent dat de rupsen van deze vlinders de plant aanvreten. De plant groeit echter zo snel dat deze daar meestal best tegen kan.

De bladeren van Calendula kunnen rauw en gekookt gegeten worden. Ook de verse en gedroogde bloemen zijn eetbaar. Je kunt ze bijvoorbeeld gebruiken om een kruidenboter op te fleuren, maar ze kunnen ook gebruikt worden in thee of soep. De kroonbladeren worden gebruikt als kleurstof in kaas en boter, en als surrogaat voor saffraan.

Goudsbloem werd al gebruikt door de oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen. Galenus (131 - 201 n.C) raadde de plant aan bij hart- en circulatieproblemen. Goudsbloem is in de loop van de tijd toegepast bij een grote verscheidenheid aan kwalen, zoals hoofdschimmel (Hildegard von Bingen, 12e eeuw), slecht humeur (Macer, 15e eeuw), versterking van de menstruatie (Dodoens, 16e eeuw) en versterking van het hart (Culpeper, 17e eeuw). Vanaf de 19e eeuw wordt de plant in Europa vooral gebruikt bij huidaandoeningen, brandwonden, lever- en darmaandoeningen, geelzucht, koorts, waterpokken, mazelen, insecten- en slangenbeten en wonden.

Medicinale toepassingen van calendulazalf

Medicinaal wordt de Goudsbloem veel verwerkt in zalf. Goudsbloem- of calendulazalf is een klassieke verzorgende zalf die je eigenlijk gewoon in huis moet hebben. Het wordt vooral gebruikt bij wondbehandeling en huidaandoeningen. De vetoplosbare carotenoïden bieden antioxidante bescherming aan vette substanties in het lichaam, dragen bij aan celgroei en zijn onontbeerlijk voor een goed functionerend immuunsysteem. De etherische olie en saponinen zijn wondhelend en bieden verlichting bij zonnebrand, insectenbeten, acne, kloven, luieruitslag en eczeem. Calendulazalf is ontsmettend, helend, jeukstillend en ontstekingswerend. Er worden ook schimmeldodende eigenschappen toegeschreven aan Goudsbloem, zodat de zalf mogelijk verlichting kan bieden bij infecties met Candida albicans en Neurospora crassa.

Voor het maken van calendulazalf worden de bloemen eerst verwerkt in een oliemaceraat. Daarvoor worden de bloemen gebruikt, die je oogst bij droog en zonnig weer.

RECEPT: Calendulazalf

Wat heb je nodig voor het maken van calendulazalf?

• 50 g olijfolie (kan ook met sesamolie of kokosolie)
• Een handvol bloemen zonder kelkbladeren (de groene blaadjes onder het bloemhoofdje)
• 5 g bijenwas of 4 g candelillawas (vegan)
• Optioneel: 5 druppels Manuka, Helicryse, Lavendel of Kamille etherische olie
• 1 zalfpotje van 30 ml

Je kunt de zalf drie maal per dag op de wond aanbrengen. Smeer de calendulazalf niet op open wonden. Net als bij smeerwortelzalf kan het genezingsproces  zo snel gaan dat de wond dichtgroeit, voordat eventuele infecties uitgescheiden zijn. Hierdoor kan je een onderhuidse ontsteking krijgen.