Er zijn helaas weinig Nederlandstalige boeken geschreven over specifieke inhoudsstoffen van planten. Ik was daarom dolenthousiast toen ik het boek De heilzame kracht van bitterstoffen van Andreas Hammering door uitgeverij Deltas (ISBN 978-90-447-4932-8) toegestuurd kreeg om te recenseren. Bitterstoffen zijn in onze dagelijkse voeding een ondergeschoven kindje, verdrongen door onze voorkeur voor zoet. Dat is jammer, want bitterstoffen zijn bijzonder nuttig voor onze gezondheid. Ze stimuleren de spijsvertering en zorgen er zo voor dat voedingsstoffen goed opgenomen worden in het lichaam. Ze ontgiften, maken slanker, zorgen voor strak bindweefsel en een mooie zuivere huid én dragen bij aan een zonnig humeur. Onder andere. Need I say more? Eet meer bitterstoffen!
Het boek beschrijft in 10 hoofdstukken wat bitterstoffen precies zijn, hoe ze verdwenen zijn uit ons smaakrepertoire en nu weer aan een opmars bezig zijn, wat de gezondheidsvoordelen zijn en hoe kennis over bitterstoffen wereldwijd bewaard is gebleven. Daarnaast bevat het boek medicinale recepten met bitterstoffen om in te zetten bij specifieke gezondheidsklachten en worden een aantal bittere planten geportretteerd, interessante bereidingswijzen uitgelegd en culinaire recepten gedeeld.
Ik vind de vormgeving van het boek helaas tegenvallen. Het lettertype en de gekozen titelkleuren doen ietwat kinderlijk aan, waardoor ik de neiging heb om de inhoud minder serieus te nemen. Er wordt ook weinig gebruik gemaakt van fotomateriaal, wat bij de beschrijving van planten en – vooral – van recepten een gemis is. Een recept met een tongstrelende foto die het water in je mond laat lopen, zet immers eerder aan tot uitproberen.
De inhoud van het boek is interessant en voor veel mensen – met name voor mensen met spijsverteringsklachten – bijzonder relevant. Het bitterprincipe wordt goed en in eenvoudige bewoordingen uitgelegd. Dat maakt het zeer toegankelijk voor een breed publiek. De insteek is praktisch, waardoor je het geleerde meteen in praktijk kunt brengen. Het boek leert je om bitterstoffen moeiteloos weer in je leven te integreren. Het boek bevat bijvoorbeeld een handleiding hoe je het eten van bittere voedingsmiddelen kan trainen en leren waarderen. De recepten zijn niet al te ingewikkeld en de 8-weken kuur die aan het eind van het boek beschreven staat, is een fijne leidraad. Op die manier heeft het boek me aangenaam verrast.
Toch heeft het boek ook een aantal minpunten. Ten eerste is de toon van het boek nogal schreeuwerig en zijn de opgeheven vingers haast niet te tellen. De aandacht voor bitter gaat gepaard met een tirade tegen zoet en suikers. Dat is uiteraard niet onterecht, maar ik houd er niet van als argumenten aangezet worden door de tegenhanger naar beneden te halen. Het maakt het argument minder sterk. Door de soms schreeuwerige aanklacht tegen suiker en de woordkeuze (“belangrijker dan ooit!”, “het is een ramp”, “goed, beter, bitter”) klinkt het boek bij momenten ietwat hysterisch. Dit schaadt mijns inziens de (goede) inhoud van het boek en het belang van het thema. Dat is jammer.
Ten tweede wordt fytotherapie (kruidengeneeskunde) hier en daar in één adem genoemd met homeopathie en Bach-bloesemtherapie. Dat vind ik een kwalijke zaak, omdat de grondbeginselen van deze drie therapieën verschillend zijn. Een homeopathische behandeling is wezenlijk anders dan een fytotherapeutische behandeling. Dat het onderscheid niet duidelijk gemaakt wordt, zorgt voor (nog meer) verwarring bij de lezer en mogelijk tot minder passende therapeutische keuzes.
Ten derde staan er een aantal beweringen in het boek die kort door de bocht of zelfs ronduit fout zijn. Een bewering als “hoe hoger het alcoholpercentage bij het maken van tincturen, hoe meer plantenstoffen opgelost worden” getuigt van weinig begrip van het chemische proces dat aan het maken van tincturen ten grondslag ligt. De oplosbaarheid van een plantaardige inhoudsstof is immers afhankelijk van haar polariteit. Sommige inhoudsstoffen, zoals bijvoorbeeld bittere polysacchariden, lossen daardoor juist beter op in hele lage alcoholpercentages. De bewering klopt dus niet helemaal.
Ten vierde had ik vanwege mijn eigen interesse in inhoudsstoffen graag gezien dat de auteur nog wat dieper in de bitterstoffen gekropen was. De enige indeling die gemaakt wordt is die in amara pura, amara aromatica en amara acria (waar zijn de amara mucilaginosa?). Bitterstoffen komen echter in verschillende biochemische groepen voor. Bitterstoffen die tot de alkaloïden behoren hebben een significant andere werking dan terpenoïde bitterstoffen. Ik had daarover graag wat meer gelezen. Ik snap echter dat het aanspreken van een breder publiek tot deze keuze heeft geleid, dus dat is de auteur niet aan te rekenen.
Kortom, het boek is zeker een aanrader voor leerling-herboristen en mensen die op zoek zijn naar een gezondere natuurlijke levensstijl en meer willen weten over het effect van bittere plantenstoffen op het menselijk lichaam. Als je door de soms schreeuwerige en ietwat belerende tekst heen leest, staat er eigenlijk een mooi boek met een goede inhoud en een aantal ronduit verrukkelijke recepten. Zeker geen bittere pil om te slikken.
Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel en online. De prijs is 22,50 EUR.
Geef een reactie